قبلاً مطلبی نوشته بودم و در آن، اشاره کرده بودم که کاش، به جای اینکه برای مردگان‌مان یادبود بگیریم، برای زندگان‌مان یادهست برگزار کنیم.
خودم هم، در حد توان و با ملاحظه‌ی همه‌ی دشواری‌ها و محدودیت‌ها و چالش‌ها، در این زمینه کوشیده‌ام.
که از این جمله می‌توان به مطالبی که در مورد استاد شفیعی کدکنی، عباس کیارستمی، محمود دولت آبادی، استاد شجریان، علیرضا قربانی و برخی از اساتید بزرگواری که مستقیماً در خدمتشان بوده‌ام اشاره کرد.
این بار، برای جستجوی ترجمه‌ی یک واژه، به سراغ فرهنگ علوم انسانی داریوش آشوری رفتم و احساس کردم که شاید بهانه‌ی خوبی است تا خیلی کوتاه و مختصر به این اندیشمند معاصر بپردازم. البته کوتاه و مختصر، به خاطر محدودیت دانش من و حوصله‌ی مخاطب است، وگرنه در توصیف ایشان و زحماتشان، می‌شود به سادگی ویژه‌نامه‌هایی بلند و مشروح تدوین و تنظیم و منتشر کرد.
ممکن است برایتان این سوال ایجاد شود که آیا در دوران اینترنت و ترجمه های آنلاین و سرویس‌ها و نرم افزارهایی مانند Google Translate، آیا هنوز هم لازم است فرهنگ واژه به دست بگیریم و برای ترجمه، به سراغ چنین منابعی برویم؟
من هم مثل بسیاری از خوانندگان عزیز این نوشته در موارد بسیاری برای یافتن ترجمه واژه‌ها، به سراغ نرم افزارها و سرویس‌های آنلاین می‌روم. اما آنچه در فرهنگ علوم انسانی داریوش آشوری یافت می‌شود، چیزی نیست که به سادگی در فضای وب، قابل جستجو باشد.
ایشان با دقتی شگفت و شگرف، تلاش کرده‌اند برای بسیاری از واژگانی که در حوزه‌ی علوم انسانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، معادل‌یابی و معادل‌سازی کنند.
طبیعی است که زبان مسیر تکاملی خود را طی می‌کند و برخی از این واژه‌ها، احتمالاً در زبان ما باقی خواهند ماند و برخی دیگر، کنار گذاشته خواهند شد. اما کافی است این تلاش ارزشمند را با تلاش برخی متولیان رسمی ترجمه و فرهنگ‌سازی مقایسه کنیم تا عظمت آن را بهتر و بیشتر بیابیم.
گفتمان، درس‌نامه، همه پرسی، آرمان‌شهر، رهیافت و هرزه نگاری تنها بخشی از مجموعه‌ی گسترده‌ی واژگان و تعابیری است که او خلق کرده است. ضمن اینکه برای گسترش به کارگیری مجموعه‌ی بزرگی از واژگان موجود نیز تلاش کرده است. او در ترجمه و معادل‌سازی، صرفاً به انتقال مفهوم توجه نمی‌کند و می‌کوشد واژه‌هایی را به کار گیرد که با ساختار زبان فارسی هم هم‌خوان باشند.
تسلط داریوش آشوری به زبان فارسی شگفت انگیز است. این را شاید بیش از هر جای دیگر، بتوانید در ترجمه‌‌هایی که از آثار #نیچه انجام داده است حس کنید.
برای من و کسانی چون من که سررشته‌ای از ادبیات ندارند، مقدمه‌ی داریوش آشوری بر کتاب چنین گفت زرتشت، می‌تواند معرفی خوبی از عمق و وسعت نگرش او باشد.
در اینجا صرفاً چند سطر از مقدمه‌ی او را نقل می‌کنم:
کوشش من برای آراستن و پیراستنِ زبانِ ترجمه‌ی آن [کتاب چنین گفت زرتشت]، داستان کوششِ درازِ سی‌و‌اند ساله‌ی من برایِ جذب و فهم جانمایه‌ی اندیشه‌ی این کتاب و گنجانیدنِ آن در قالبِ زبانی بوده است که زبانِ من است؛ هم زبان مادریِ من و هم زبانِ شخصیِ من.
او در کلمه‌ی زبانی، ی را با دو نقطه می‌نویسد (که من اینجا به علت محدودیت فونت، نمی‌توانم آن را به همان شکل بیاورم). داریوش آشوری معتقد است که وجود «ی»های مختلف در فارسی، خوانایی متن‌های فارسی و فهم آنها را دشوار می‌کند و به این منظور، یای نکره و یای وحدت را با ی نشان می‌دهد و سایر انواع یا (نسبت، مصدری و جز اینها) را با رسم‌الخط متعارف می‌نویسد.
از این تلاش‌ها در کار داریوش آشوری بسیار است و کمتر کسی را می‌توانید بیابید که تلاش او را برای فهم و درک و بازآفرینی و زایش و توسعه‌ی ظرفیت زبانِ فارسی (که آن را زبان مادری و زبان شخصی خویش می‌خواند) انکار کند یا نپذیرد.
من همه‌ی آثار و نوشته‌های او را نخوانده‌ام و صرفاً کتابهای زیر را از او خوانده‌ام:
- ترجمه کتاب چنین گفت زرتشت نیچه (اولین مواجهه‌ی من با کارهای آشوری)
- ترجمه کتاب غروب بت‌ها از نیچه
- کتاب عرفان و رندی در شعر حافظ (این را دو بار خوانده‌ام)
- ما و مدرنیت (مجموعه مقاله و بسیار دوست‌داشتنی)
- کتاب شعر و اندیشه (یک بار خوانده‌ام. اما هنوز با این کتاب دوست نشده‌ام)
- زبان باز (این را کامل و دقیق نخوانده‌ام)
- پرسه ها و پرسش‌ها (مجموعه مقاله – بسیار خواندنی)
- بازاندیشی زبان فارسی (این کتاب را هم پراکنده شاید چند بار خوانده‌ام. اما نه از اول تا آخر به صورت پیوسته)
کتابهای داریوش آشوری، برای خواندن در تخت و تن رها کردن روی مبل چندان مناسب نیستند (بر خلاف سه تفنگدار که وقتی خوابتان هم ببرد و ناخودآگاه ورق بزنید و بیدار شوید، می‌توانید از همان‌جا که هستید ادامه دهید. مثل برنامه‌های صدا و سیما). کتابهای او را باید نشست و تمرکز کرد و خواند و جرعه جرعه نوشید و جلو رفت.
قاعدتاً کسانی که متخصص باشند، می‌توانند در مورد او بسیار بگویند و البته کم هم نگفته‌اند. اما من صرفاً خواننده‌ی او هستم و وقتی از کسی جز چند کتاب نخوانده باشی، بعید است بتوانی بیشتر از توصیه به مطالعه، نکته‌ی دیگری در موردش بگویی و بنویسی.
این متن را صرفاً از این جهت نوشتم که بهانه‌ای باشد تا از بزرگانمان که هنوز در کنارمان هستند، حتی اگر در همین حد ساده و کوتاه، یاد کنیم.
رادیو مذاکره • کارگاه افزایش عزت نفس • آموزش کارآفرینی • مذاکره تجاری • یادگیری زبان انگلیسی • دوره MBA آنلاین متمم • روانشناسی پول • آموزش مهارت کار تیمی • مدل ذهنی • استراتژی محتوا • افعال پرکاربرد انگلیسی • زبان بدن • رادیو متمم • حرفه‌ای گری در محیط کار • اتیکت • استعدادیابی • معرفی کتابهای روانشناسی • معرفی کتابهای مدیریتی • مهارت فروشThe post یادهست – داریوش آشوری appeared first on روزنوشته های محمدرضا شعبانعلی.